Sezeryan Doğum
Sezaryen doğum karından bir kesi ile uterusa ulaşıp bebeğin vajinal yolla değil de bu kesiden doğurtulması. Sezaryen ile doğumda son 30 yılda giderek artan oranlarda olmakta. Sezaryen ile doğum oranı % 10 lardan % 35 ler doğru çıkmıştır.
Sezaryen Doğum Nedenleri
Sezaryen bazen kritik durumlarda, bazen kritik durumlardan korunma amaçlı bezende isteğe bağlı (elektif) yapılmakta.
Plasenta Previa
Plasenta rahimde aşağıya yerleşerek rahim ağzını kapatır. Yaklaşık 200 gebelikte 1 görülür. Yatak istirahatı ve sürekli takip gerekir.Doğum başladığında ağrısız kanama olur. Tam veya parsiyel plasenta previa tanısı konulunca mutlaka sezaryen yapılmalı. Marjinal plasenta previa da ise vajinal doğum olabilir.
Plasenta Abruptia
Plasentanın rahim duvarına yapıştığı yerden ayrılması. Yaklaşık % 1 olasılıkla görülür. Gebede kanama ve rahimde ağrı hissi olur.Ayrılma sonucunda anneden bebeğe oksijen ve diğer besinler geçemez. Acil sezaryen gerekir.
Uterus Rüptürü
Uterusun parçalanmasıdır. 5000 gebede 1 görülür. Gebede şiddetli kanama olur ve bebeğe oksijen desteği kesilir. Acil sezaryen sebebidir.
Makad Geliş
Makad geliş halk arasında ters geliş olarak da bilinir. Makad gelişte vajinal doğum şansı olsa da kordon sarkması riski fazla olduğundan ve doğum sırasında baş takılması (bebeğin vücudu çıktıktan sonra baş rahim ağzından çıkması zor olabilir) sık olduğu için sezaryen planlanmalı.
Kordon Prolapsu
Acilen sezaryen yapılması gerekir. Kordon başın önünde serviksten dışarı doğru çıkar. Uterus kasıldığında baş servikse basarak kordonun sıkışmasına neden olur. Bebeğe kan gidişi azalır veya durur.
Fetal Distres
Fetal distresin en önemli nedeni bebeğe oksijen gitmemesi. Doğumda takip sırasında bebeğe giden oksijende problem tespit edilirse acilen sezaryen gerekir.
Doğumun İlerlememesi
Çoğunlukla serviks tam açılmadan önce olur. Bebeğin ilerlemesi yavaşlar ve durur.
Eski Sezaryen
Daha önce sezaryen olan hastaların %90 ı tekrar sezaryen olur. Sezaryen sonrası vajinal doğumdaki en büyük risk uterus rüptürüdür.
Baş Pelvis Uyumsuzluğu ( CPD)
Bebeğin başı büyük olursa annenin pelvisine giremez. Bu durumda vajinal doğum olmaz.
Genital Herpes
Aktif genital herpes doğum sırasında bebeğe bulaşarak enfekte eder. Bebeği enfeksiyondan korumak için sezaryen yapılır.
Diyabet
Eğer gebelikte diyabet gelişir ve farkına varılmazsa iri bebek doğum kanalından geçemeyeceği için sezaryen yapılmalı.
Preeklampsi
Gebelik zehirlenmesi olarak da bilinir. Bazen bebeğe giden oksijende azalma olduğu için sezaryen gerekir.
Doğum Defektleri
Doğum defekti tespit edilen bebeklerde daha fazla komplikasyon olmamamsı için sezaryen planlanmalı.
Çoğul Gebelik
İkiz gebelikte bebeklerin pozisyonu (baş- baş geliş) uygunsa vajinal doğurtulabilir. Pozisyonu uygun olmayan ikizler ve daha fazla bebek olunca sezaryen yapılır.
Sezaryen Ameliyatı
Ameliyat süresi ortalama 45 dakika kadardır. Bebek ameliyatın ilk birkaç dakikası içinde doğurtulur.
Sezaryen Ameliyatı Öncesi
Anestezi şeklinize (genel, spinal epidural) karar verilmeli. Genel anestezi çoğunlukla acil durumlarda tercih edilir. Ameliyat öncesi gerekli tahliller ve hazırlıklar (açlık süresi, lavman, damardan sıvı verilmesi) yapılır. Spinal ve epidural anestezi ameliyat başlamadan önce hazırlanır.
Ameliyat
Doktorunuz ameliyat başlayınca kesi karnın alt bölgesinde yatay (bikini kesisi) olur. Çok acil durumlarda vertikal (dikey; göbekten pubik kemiğe doğru) kesi yapılabilir. Ciltten sonra sırasıyla kaslar ayrılır, karın zarları ve uterus kesilerek bebek çıkartılır. Uterus kesisi yapılırken alt segment tercih edilmeli. Zorunlu hallerde uterusa vertikal kesi yapılabilir. Bebek çıkartıldıktan sonra kanayan bölgeler kontrol edilerek işlem tersine yapılarak ameliyat bitirilir.
Sezaryen Ameliyatı Sonrası
Ameliyat tamamlandıktan hemen sonra anestezi, uterusun kasılması ve adrenalin salınımı nedeniyle bulantı ve titreme olur. Bunun hemen arkasında uyuşukluk başlar. Bebeğiniz sağlıklı ise bu dönemde kucağınıza alıp süt verebilirsin.
Sezaryen Riskleri
Sezaryende Anne İçin Risk Ve Komplikasyonlar
Bu risklerin çolunluğu karın ameliyatlarında olan genel risklerdir.
- Enfeksiyon
- Kesi yerinde, rahimde ve diğer pelvik organlarda olabilir.
- Kanama ve Kan Kaybı
- Sezaryenlerde vajinal doğuma göre daha fazla kanama olur. Yüz kadından yaklaşık 6 sına kan verilir.
- Organ Yaralanmaları
- Barsak, idrar torbası gibi organlarda özelikle birinciden sonraki ameliyatlarda daha sık olur.
- Yapışıklık
- Ameliyat yerinde ve ameliyat yerine yapışıklıklar olabilir. Bu durum ileriki gebeliklerde plasenta previa ve plasenta abruptia risklerini arttırır.
- Sezaryenda Hastanede Uzun Kalış
- Vajinal doğuma göre daha uzun süre hastanede kalınır.
- İyileşme Süresi Uzar
- Vajinal doğuma göre daha uzun sürede iyileşir.
- İlaç Reaksiyon Riski
- Anestezi ile ilgili riskler daha fazla.
- Sezaryenda Cerrahi Risk
- Histerektomi, mesane yaralanmaları
- Sezaryenda Duygusal Değişiklikler
- Vajinal doğuma göre daha fazla duygulanım bozuklukları olur.
- Sezaryende Bebek İçin Risk Ve Komplikasyonlar
- Erken Doğum: Gebelik yaşı doğru olarak hesaplanmamışsa erken doğum yaptırılabilir
- Solunum Problemleri: Sezaryen ile doğan bebeklerde daha fazla
- Fetal Yaralanma: Uterusa kesi yaparken çok nadir olarak bebekte de kesi oluşabilir.
Sezaryen Sonrası Bakım
Doğumdan sonraki dönem postpartum dönem olarak bilinir. Doğum sonrası hem anne hem de aile için test zamanı gibidir. Bütün doğumlardan sonra annenin dinlenmeye ve iyileşme dönemine ihtiyacı vardır. Anne ölüm oranı en fazla postpartum dönemde olmakta. Eğer babanın tek başına bakım yapmak ile ilgili sorun yaşaması muhtemelse aile yakınları ve tanıdıklardan yardım alması gerekir.
Sezaryen Sonrası Fiziksel Bakım
Hastanede yatarken
- Mümkün olan en kısa sürede ayağa kalkılmalı. Yavaş yavaş kalkıp etrafta dolaşılmalı. İyileşme hızlanacaktır.
- İdrar sondası çıkınca idrar yapmak ağrılı olabilir. İdrar yapmada sorun olursa doktorunuza haber vermelisiniz.
- Ağrı fazla olursa mutlaka ağrı kesici ilaç kullanılmalı
Sezaryenda Eve Gidince
- Hareketleriniz sınırlı olmalı. Çok ani hareketler yapılmamalı ve bebeğinizden daha ağır nesneler kaldırılmamalı.
- Kanamanız azalır ve rengi gittiçe açılır. Kanama rengi açılmaz ve akıntı kötü kokulu olursa doktorunuza haber vermelisiniz.
- Sıvı alımınız gebelikten daha fazla olmalı
- Ateş ve ağrı enfeksiyon belirtisidir.
- Yapılmaması Gerekenler
- Cinsel ilişki 6 hafta (40 çıkana kadar) olmamalı
- Tampon ve vajinal duş kullanılmamalı
- Banyo duş şeklinde yapmalı küvete oturulmamalı
- Bebekten daha ağır nesneler kaldırılmamalı
- Egzersiz doktorunuz izin verene kadar yapılmamalı.
Sezaryen Sonrası Duygusal Yaklaşım
- Bebeğinizle fazladan vakit geçirmeye çalışın
- Süt verirken rahat bir ortam oluşturmaya çalışın
- Kendinize vakit ayırın. Bebeğinizin bakımı yanında kendinize de bakmaya özen gösterin
- Problem ve sıkıntılarınızı doktorunuzla paylaşın. Yardım istemekten çekinmeyin.
Sezaryen Sonrası Acilen Doktorunuzu Aramanız Gereken Durumlar
- Ateş 38.3 olursa
- Doğum sonrası başlayan ve sıklığı azalmayan şiddetli baş ağrısı
- Karın bölgesinde ani ağrı, yanma ve hassasiyet
- Kötü kokulu vajinal akıntı
- Kesi yerinde ani gelişen ağrı ve akıntı
- Bacakta şişlik, ağrı ve kızarıklık
- İdrarda yanma ve ağrı
- Döküntü ve ürtiker (kurdeşen)
- Çok fazla kanama
- Memede ağrılı, soluk, kırmızı bölgeler
- Panik, depresif ve endişe (anksiyete) varlığı
